ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ

Το πρώτο λογότυπο της σειράς

[Ετικέτα: Τίτλος περιοδικού]

Γ, όπως ΓΕΛΙΟ (ΚΑΙ ΧΑΡΑ)

(του Γιώργου Βλάχου)

Το περιοδικό ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ ήταν ένα εμβληματικό περιοδικό με κόμικς επικεντρωμένο σε κοινό παιδικής ηλικίας και των δύο φύλων. Άρχισε να εκδίδεται τον Μάρτιο του 1954 (28 Φεβρουαρίου, για την ακρίβεια, το πρώτο τεύχος) με εβδομαδιαία συχνότητα από τις εκδόσεις «Ατλαντίς-Αφοί Πεχλιβανίδη». Τυπωνόταν εξ ολοκλήρου (24 σελίδες + 4 εξωφύλλου) offsetxπολύχρωμο με εξαίρεση τις δυο α/μ εσωτερικές σελίδες του εξωφύλλου.

#1

Από το #1 στο #603. Από το πρώτο τεύχος στο τελευταίο. Απέχουν μεταξύ τους δεκαέξι χρόνια (1954-1970). Περιείχε κόμικς αμερικανικής προέλευσης με χαρακτήρες/ήρωες -κυρίως- ανθρωπόμορφα ζωάκια. Στα 16 χρόνια της (όχι συνεχούς) κυκλοφορίας του ΓΕΛΙΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΑ εκδόθηκαν περισσότερα από 600 νούμερα. Η αρχική “καταγωγή” των αμερικανικών περιοδικών κόμικς, από τα οποία αντλούσε υλικό ο Έλληνας εκδότης ήταν τα επτάλεπτα φιλμάκια κινουμένων σχεδίων, με τους ίδιους χαρακτήρες των κόμικς, που παίζονταν πριν από τις ταινίες στις κινηματογραφικές αίθουσες, τόσο των ΗΠΑ όσο και στις ελληνικές και ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς με την ονομασία τους να αποκαλούνται συνολικά «Μίκυ Μάους» από τον πασίγνωστο ποντικό-χαρακτήρα του Ντίσνεϋ.

Τα πρώτα κόμικς της αμερικανικής παραγωγής και έκδοσης ήταν συνήθως, οι έντυπες εκδοχές των καρτούνς του σινεμά. Οι «Silly Symphonies», για παράδειγμα, του Ντίσνεϋ, και πολλά φιλμάκια των «Merry Melodies» και των «Looney Tunes» της Γουόρνερ Μπρος αποτυπώθηκαν και στο χαρτί των κόμικς, όταν οι μεγάλες αμερικανικές κινηματογραφικές εταιρίες μετέφεραν τα καρτούνς τους από τη σελιλόζη και στο χαρτί. Από το μέγα πλήθος των αμερικανικών κόμικ προσανατολισμένων σε κοινό μικρών ηλικιών, οι αφοί Πεχλιβανίδη επέλεξαν ιστορίες με τους διάσημους ανθρωπόμορφους χαρακτήρες της Disney, της Metro Goldwin Mayer της Warner Bros και της Western Printing.

Σε ολόκληρη την εκδοτική τους διαδρομή οι μεγάλες “ομπρέλες” τίτλων κάτω από τις οποίες φιλοξενήθηκαν ομάδες τευχών στη σειρά του «ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ» ήταν οι: «Εύθυμες Ιστορίες», που φιλοξενούσαν άλλοτε ντισνεϊκές και άλλοτε ιστορίες της Γουόρνερ, «Μίκυ Μάους» με ιστορίες του επώνυμου χαρακτήρα και των άλλων χαρακτήρων του Universe του, «Ντόναλντ Ντάκ» ή «Θείος Σκρούτζη», «Τομ και Τζέρρυ», «Μικρή Λουλού», «Μπαγκς Μπάνυ», ενώ υπήρξαν και άλλες μικρότερες ενότητες από ονόματα άλλων χαρακτήρων.

Για έναν περίπου χρόνο από την ημερομηνία έκδοσης του πρώτου τεύχους, δηλαδή τα 56 πρώτα τεύχη ήταν εκτυπωτικώς σχεδόν άψογα. Εξαιρετική χρωματική απόδοση και επιμελημένη στοιχειοθεσία στα “συννεφάκια” των διαλόγων. Λόγοι οικονομίας, όμως, και ταχύτητας υποβάθμισαν την ποιότητα των τευχών στη συνέχεια. 

Οι εικόνες αντιγράφονται, πλέον σε ριζόχαρτο ("ξεπατίκωμα") και αναχρωματίζονται με νέες λιθογραφικές τετραχρωμίες από άπειρους σπουδαστές, μάλλον, Γραφικών Τεχνών με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται το ύφος και η γραμμή του πρωτότυπου σχεδίου. ενώ και τα κείμενα στα “μπαλονάκια” άρχισαν να γράφονται χειρόγραφα, αλλά ούτε καν με στένσιλ.

Εκδοτικά, η ιστορία του «ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ» χωρίζεται σε τρεις περιόδους διακριτές μεταξύ τους από τα δυο μεγάλα χρονικά διαστήματα αναστολής της έκδοσης. Στην πρώτη περίοδο (1954-1958) κυκλοφόρησαν 211 τεύχη, όπου οι ντισνεϊκής προέλευσης τίτλοι αναλογικά είναι λιγότεροι σε σύγκριση με εκείνους της Γουόρνερ και της Μέτρο. Περιέχουν, ωστόσο, πιο εντυπωσιακές ιστορίες (και συλλεκτικά πιο σπάνια και πιο αναζητούμενα τα τεύχη που τις περιέχουν).

Αξέχαστες έχουν μείνει στη μνήμη των πρώτων αναγνωστών του περιοδικού «Ο Μίκυ Μάους και ο Πλούτο αιχμάλωτοι των Τερμιτών» (που ήταν και το πρώτο τεύχος του περιοδικού ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ), «Ο Μίκυ και ο Γκούφυ στο ψηλό Θιβέτ» (#3), «Ο Ντόναλντ Ντακ στην Αρχαία Περσία» (#4), «Ο Ντόναλντ Ντακ και η Χρυσή Περικεφαλαία» (#9), «Ο Ντόναλντ Ντακ στο Τσίρκο» (#20), «Ο Μίκυ Μάους και το είδωλο των Ίνκας» (#25), «Ο Ντόναλντ Ντακ Εκατομμυριούχος» (#45) και «…Στη Μαλαισία» (#48) κλπ 

Και τούτο γιατί στα σχεδιαστήρια της Ντίσνεϋ βρέθηκε μια πλειάδα εμπνευσμένων και ταλαντούχων δημιουργών: Ο Φλόιντ Γκοντφρετσον, ο Αλ Ταλιαφέρο, ο Πωλ Μάρεϊ, ο Τόνυ Στρομπλ, ο Τζακ Μπραντμπερι, και -ο κορυφαίος όλων- Καρλ Μπαρκς, ο γνωστός κι ως «Παπιάνθρωπος» στον οποίον ανήκουν και όλες οι πιο πάνω αναφερόμενες μεγάλου μήκους ιστορίες του Ντόναλντ Ντακ στο χαρτί των περιοδικών.

Στην ίδια αυτή πρώτη περίοδο του ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ συστήθηκαν στο αναγνωστικό κοινό και οι κορυφαίοι δημιουργοί των άλλων εταιριών με τις οποίες είχαν υπογράψει συμβόλαια συνεργασίας οι Αφοί Πεχλιβανίδη. Οι: Φριτς Φρίλινγκ, Τσακ Τζόουνς, Μπομπ Κλάμπετ και ο -παράλογος σουρεαλιστής δημιουργός- Τεξ Έϊβερυ (Tex Avery), “πατέρας” των Ντρούπυ και Ντάφυ Ντακ, καθώς και “πνευματικός πατέρας” του μοναδικού Μπαγκς Μπάννυ από την Γουόρνερ Μπρόδερς και οι Γουίλλιαμ Χάνα και Ζόζεφ Μπαρμπέρα της MGM στους οποίους οφείλεται η ύπαρξη των Τομ και Τζέρρυ. 

Να προστεθούν και οι ιστορίες της Μάρτζορυ-Μάρτζι Χέντερσον Μπούελ, δημιουργού της Μικρής Λουλού, όπου στη σειρά του ΓΕΛΙΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΑ, είναι οι μοναδικές ιστορίες με όλους τους χαρακτήρες να είναι άνθρωποι και συγκεκριμένα μια παρέα παιδιών και οι γονείς τους σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Στις 9 Μαρτίου 1958 κυκλοφορεί το τεύχος 211 (Τουίτυ και Συλβέστρος) που είναι το τελευταίο της πρώτης περιόδου.

Το αμέσως επόμενο, το 212, με τον Μίκυ Μάους και τον Γκούφυ στην κύρια ιστορία, θα κυκλοφορήσει στις 12 Ιουνίου 1960 ημέρα Σάββατο, αντί Κυριακής που κυκλοφορούσε στην πρώτη περίοδο. Εκείνο που παρέμεινε σταθερό ήταν η τιμή: 3 δραχμές. Έξι μήνες αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου 1961 (τεύχος 247) αναστέλλεται και πάλι, αλλά προσωρινά, η έκδοση του περιοδικού. Στη θέση του ο εκδοτικός οίκος Αφοί Πεχλιβανίδη-Ατλαντίς ρίχνουν στην αγορά το ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΜΙΚΥ ένα περιοδικό περισσότερο ποικίλης ύλης, παρά κόμικ και με ιστορίες αποκλειστικά της εταιρίας Ντίσνεϋ, έχοντας ως πρότυπο το αντίστοιχο γαλλικό Journal de Mickey, αλλά πολύ μακριά από την ποιότητα ύλης του γαλλικού. Η κυκλοφοριακή αποτυχία του, το οδηγεί μετά από λίγες βδομάδες σε κλείσιμο και γρήγορη επιστροφή στο concept του ΓΕΛΙΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΑ, μόνο που θα έπρεπε να γίνει επαναδιαπραγμάτευση των πνευματικών δικαιωμάτων με τις εκδοτικές εταιρίες στις Η.Π.Α. Στο κενό χρονικό διάστημα ενάμισυ περίπου χρόνου, που απαίτησε η νομική διαδικασία, επανεκδόθηκαν παλιότερες ιστορίες. Το καινούργιο τεύχος 248 κυκλοφόρησε στις 16 Ιουνίου 1962. Στα πέντε χρόνια που διάρκεσε η δεύτερη περίοδος δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στην έκδοση ιστοριών της Ντίσνεϋ αναλογικά με τις ιστορίες των άλλων εταιριών -88 τεύχη επί 188 συνολικά-.Υπήρξαν όμως και ορισμένες προστριβές με την Ντίσνεϋ, επειδή είτε σκόπιμα, είτε από αβλεψία ορισμένα ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ ενώ είχαν τίτλο τεύχους με χαρακτήρες της Ντίσνεϋ, υπήρχαν στο τεύχος και ιστορίες των άλλων εταιριών, πρακτική που το συμβόλαιο απαγόρευε ρητά! Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το τεύχος 281, όπου υπήρχαν ιστορίες και των τριών αμερικανικών εταιριών! Φαίνεται πως η ρήξη ανάμεσα στις εκδόσεις Ατλαντίδας και Ντίσνεϋ κορυφώθηκε τον Μάιο του 1965 και ενώ είχε τυπωθεί το τεύχος υπ’ αριθμ.400, με ιστορία του Ντόναλντ Ντακ, αυτό δεν κυκλοφόρησε στις 15 Μάιου, όπως είχε προαναγγελθεί! Δεν κυκλοφόρησε ποτέ! Η αιφνιδιαστική διακοπή συνεργασίας με την Ντίσνεϋ, ίσως να μην ήταν η κύρια αιτία να ανασταλεί η έκδοση, που δεν πήγαινε καλά κυκλοφοριακά, αλλά η σύμπτωση επίσπευσε τη διακοπή και έδωσε κάποιες δικαιολογίες. Οι χαρακτήρες της Ντίσνεϋ ήταν πράγματι το "βαρύ πυροβολικό" του περιοδικού και χωρίς αυτούς το μέλλον της κυκλοφορίας γινόταν ακόμα περισσότερο επισφαλές. Αμέσως μετά η Ντίσνεϋ εκχώρησε τα δικαιώματα έκδοσης περιοδικού με χαρακτήρες της στον Τερζόπουλο, ο οποίος την 1η Ιουλίου 1966 εξέδωσε το ΜΙΚΥ ΜΑΟΥΣ σε μικρό σχήμα. Ο Πεχλιβανίδης ρίσκαρε μιαν κατά μέτωπο αντιπαράθεση με το πρώην κυριότερο όπλο του και ξαναμπήκε στο παιχνίδι για την τρίτη περίοδο της ιστορίας του περιοδικού εκδίδοντας και πάλι το ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ στις 20 Ιουλίου ημέρα Τετάρτη, ώστε να κυκλοφορεί δυο μέρες νωρίτερα από το ΜΙΚΥ ΜΑΟΥΣ. Κλασική στρατηγική κίνηση ανταγωνισμού, που την ενίσχυσε με την υπεροχή της εκτυπωτικής ποιότητας (μεγάλα καρέ καθαρά σε κάθε σελίδα με φωτεινές ολοσέλιδες τετραχρωμίες σε ιλουστρασιόν χαρτί, έναντι του ΜΙΚΥ ΜΑΟΥΣ που εμφανιζόταν σε ματ χαρτί και κατά το ήμισυ ασπρόμαυρων και μισών σε μέγεθος σελίδων σε σχέση με το ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ). Το νέο τεύχος 400 δεν ήταν το πριν ένα χρόνο τεύχος με τον Ντόναλντ, αλλά η Μικρή Λουλού. Οι χαρακτήρες της Ντίσνεϋ οριστικά, δεν ήταν πια, στο οπλοστάσιο του ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ. Αντ’ αυτών νέοι χαρακτήρες ήρθαν να προστεθούν και να πλαισιώσουν τον Μπαγκς Μπάννυ, τον Ντάφυ και τους Τομ και Τζέρρυ (ΓούντυΓούντ Πέκερ, Μπι-Μπι κλπ), αλλά και πολλές επανεκδόσεις τους από τις προηγούμενες περιόδους με νέους αριθμούς κυκλοφορίας, ώστε να φτάσει ο συνολικώς αριθμός των τευχών στα 603 τεύχη στις 2 Δεκεμβρίου 1970, όπου αναστέλλεται οριστικά αμέσως μετά η έκδοση του περιοδικού.